สรุปผลการวิจัย

การจัดการเรียนรู้ที่ผู้เรียนมีบทบาทหลักเพื่อสร้างความเข้าใจ

เชิงมโนทัศน์ทางคณิตศาสตร์ของเด็กปฐมวัย

โดย ประกายดาว ใจคำปัน

กลุ่มเป้าหมายที่ใช้ในการวิจัย

          นักเรียนชั้นอนุบาลปีที่ 2 จำนวน 25 คนที่กำลังศึกษาอยู่ในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2548 โรงเรียนชุมชนบ้านท่าข้าม อำเภอฮอด สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาเชียงใหม่ เขต 5

เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย 

         1. แผนการจัดประสบการณ์สำหรับเด็กปฐมวัย จำนวน 8 หน่วยการเรียน 40 แผน จัดประสบการณ์โดยแต่ละหน่วยการเรียนประกอบด้วย 5 แผนการจัดประสบการณ์ ใช้ในกระบวนการจัดการเรียนการสอนวันละ 1 แผน 

         2. กำหนดการจัดเนื้อหาหน่วยการเรียนรู้ในแต่ละหน่วย

ผลการวิจัย

                     การจัดการเรียนรู้ที่ผู้เรียนมีบทบาทหลัก ถ้าเด็กได้ลงมือกระทำ ปฏิบัติกิจกรรมนั้นเป็นสิ่งที่ทำให้เด็กได้รับประสบการณ์ตรง ทำให้เด็กเกิดความเข้าใจเชิงมโนทัศน์ทางคณิตศาสตร์ จากการจัดการเรียนรู้ที่ผู้เรียนมีบทบาทหลัก เพื่อสร้างความเข้าเชิงมโนทัศน์ทางคณิตศาสตร์ของเด็กปฐมวัยนั้น เด็กมีความเข้าใจเชิงมโนทัศน์ในเรื่องจำนวนและการนับจำนวนสูงกว่าในความเข้าจเชิงมโนทัศน์ในด้านอื่นๆ ซึ่งอาจสืบเนืองมาจากความเข้าใจเชิงมโนทัศน์ในเรื่องจำนวนและการนับจำนวนนั้นเป็นสิ่งที่ใกล้ตัวและมักจะพบเห็นในชีวิตประจำวันมากที่สุด จึงทำให้เด็กมีความเข้าใจเชิงมโนทัศน์ในประเภทนี้มากกว่าประเภทอื่นๆ ดังนั้นการที่เราต้องการให้เด็กมีความเข้าใจเชิงมโนทัศน์หรือความคิดรวบยอดในเรื่องใด ครูควรจัดการเรียนรู้ที่เหมาะสมกับความสนใจของเด็ก เพื่อเป็นการช่วยส่งเสริมพัฒนาความเข้าใจเชิงมโนทัศน์ของเด็กได้อย่างเด็มศักยภาพ

บันทึกการเรียนครั้งที่ 16

       

            อาจารย์ให้นักศึกษาออกมาสอบสอนในกลุ่มที่เหลือ   และอาจารยืให้ดูภาพผลงานของเด็กที่ทำผลงานเกี่ยวกับคณิตศาสตร์ 

ในวันนี้เป็นการเรียนการสอนในวันสุดท้าย อาจารย์ได้เปิดสื่อตัวอย่างของการสอนแผนให้ดูดังนี้

- แผนภูมิรสของนมที่เด็กๆชอบดื่ม

- Mind Mapping ที่มีนมเป็นส่วนประกอบ

- Mind Mapping วิธีการแปรงฟันในแบบต่างๆ

- ตารางแผนภาพออยเลอร์ เปรียบเทียบความเหมือนความต่าง ระหว่างเด็กผู้หญิงและเด็กผู้ชาย

- ตารางประโยชน์และโทษของนมเปรียบเทียบกัน

- Mind Mapping วิเคราะห์ส่วนผสมขนมครกข้าว

- ตารางสังเกตลักษณะนมชนิดต่างๆ ด้วยประสาทสัมผัสทั้ง 5

- ผลงานของเด็กทางคณิตสาสตร์ผ่านงานศิลปะ

ต่อมาอาจารย์ก็ได้เพื่อนๆที่ยังไม่ได้นำเสนอแผนการสอนของตัวเอง ออกมานำเสนอโดยกลุ่มที่ออกมาเป้นกลุ่มแรกก็คือกลุ่ม หน่วยข้าว

กลุ่มที่สองที่ออกมานำเสนอคือ หน่วยสับปะรด

บันทึกการเรียนครั้งที่ 15

          อาจารย์ให้นักศึกษาออกมาฝึกสอนตามหน่วยในแต่ละกลุ่ม  และอาจารย์ช่วยเสริมหรือแนะนำในการสอนให้มีประสิทธิภาพได้ดีขึ้น

กลุ่มที่ 1  คือ  หน่วยผลไม้

      สำหรับกลุ่มของเพื่อนๆก็ยังมีข้อบกพร่องอยู๋บ้างในการนำเสนอครั้งนี้ แต่อาจารย์ก็ได้ให้คำแนะนำและบอกขั้นตอนการสอนที่ถูกต้องให้ฟังจนผ่านพ้นไปได้ด้วยดีโดยแผนของเพื่อนสอนตามวันดังนี้

วันจันทร์           สอนเรื่อง ชนิดของผลไม้
วันอังคาร          สอนเรื่อง ลักษณะของผลไม้
วันพุธ                สอนเรื่อง ประโยชน์ของผลไม้
วันพฤหัสบดี     สอนเรื่อง การถนอมอาหาร
วันศุกร์              สอนเรื่อง การขยายพันธุ์ ( แต่อาจารย์แนะนำว่าในเรื่องนี้อาจจะยังไม่เหมาะสมกับเด็กเท่าไร เป็นเรื่องที่ยากเกินไป )

กลุ่มที่  2  คือ  หน่วยใข่ไก่

         ให้เด็กออกมาดูใข่และนำใข่สีขาวออกมา   จากใข่สีน้ำตาลและนับดูดูลักษณะของใข่   เรียนรู้เรื่องประโยชน์ของใข่

วันจันทร์             สอนเรื่อง ชนิดของไข่
วันอังคาร           สอนเรื่อง ลักษณะของไข่
วันพุธ                 สอนเรื่อง ประโยชน์และสารอาหารของไข่
วันพฤหัสบดี      สอนเรื่อง การประกอบอาชีพที่เกี่ยวกับไข่
วันศุกร์               สอนเรื่อง การประกอบอาหาร (ไข่เค็ม)

บันทึกการเรียนครั้งที่ 14

        ****วันนี้ไม่มีการเรียนการสอน*****

     แต่อาจารย์ก็ได้สั่งให้เตรียมตัวในการนำเสนอแผนการสอนที่อาจารย์ได้สั่งให้ทำมา ให้เตรียมความพร้อมในการนำเสนอมาให้ดีๆ และอาจารย์จะนัดเรียนชดเชย แต่ยังไม่มีกำหนดที่แน่นอน

บันทึกการเรียนครั้งที่ 13

           วันนี้อาจารย์ดูงาน Mind Map ที่กลับไปแก้ไขครั้งที่แล้วอีกครั้ง หลังจากนั้นอาจารย์ได้สอนในเรื่องของสาระและมาตรฐานการเรียนรู้ทางคณิตศาสตร์


สาระการเรียนรู้วิชาคณิตศาสตร์

สาระที่ 1 จำนวนและการดำเนินการ
สาระที่ 2 การวัด
สาระที่ 3 เรขาคณิต
สาระที่ 4 พีชคณิต
สาระที่ 5 การวิเคราะห์ข้อมูลและความน่าจะเป็น
สาระที่ 6 ทักษะ/กระบวนการ


มาตรฐานการเรียนรู้

สาระที่ 1 : จำนวนและการดำเนินการ

มาตรฐาน ค 1.1 เข้าใจถึงความหลากหลายของการแสดงจำนวนและการใช้จำนวนในชีวิตจริง
มาตรฐาน ค 1.2 เข้าใจถึงผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินการของจำนวนและความสัมพันธ์ระหว่างการดำเนินการต่างๆ และสามารถใช้การดำเนินการในการแก้ปัญหาได้
มาตรฐาน ค 1.3 ใช้การประมาณค่าในการคำนวณและแก้ปัญหาได้
มาตรฐาน ค 1.4 เข้าใจในระบบจำนวนและสามารถนำสมบัติเกี่ยวกับจำนวนไปใช้ได้


สาระที่ 2 : การวัด

มาตรฐาน ค 2.1 เข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับการวัด
มาตรฐาน ค 2.2 วัดและคาดคะเนขนาดของสิ่งที่ต้องการวัดได้
มาตรฐาน ค 2.3 แก้ปัญหาเกี่ยวกับการวัดได้


สาระที่ 3 : เรขาคณิต

มาตรฐาน ค 3.1 อธิบายและวิเคราะห์รูปเรขาคณิตสองมิติและสามมิติได้
มาตรฐาน ค 3.2 ใช้การนึกภาพ    (visualization)    ใช้เหตุผลเกี่ยวกับปริภูมิ    (spatial reasoning) 
และใช้แบบจำลองทางเรขาคณิต    (geometric model)   ในการแก้ปัญหาได้


สาระที่ 4 : พีชคณิต

มาตรฐาน ค 4.1 อธิบายและวิเคราะห์แบบรูป (pattern) ความสัมพันธ์ และฟังก์ชันต่าง ๆ ได้
มาตรฐาน ค 4.2 ใช้นิพจน์ สมการ อสมการ กราฟ และแบบจำลองทางคณิตศาสตร์อื่น ๆ แทนสถานการณ์ต่าง ๆ ตลอดจนแปลความหมายและนำไปใช้แก้ปัญหาได้


สาระที่ 5 : การวิเคราะห์ข้อมูลและความน่าจะเป็น

มาตรฐาน ค 5.1 เข้าใจและใช้วิธีการทางสถิติในการวิเคราะห์ข้อมูลได้
มาตรฐาน ค 5.2 ใช้วิธีการทางสถิติและความรู้เกี่ยวกับความน่าจะเป็นในการคาดการณ์ได้อย่างสมเหตุสมผล
มาตรฐาน ค 5.3 ใช้ความรู้เกี่ยวกับสถิติและความน่าจะเป็นช่วยในการตัดสินใจและแก้ปัญหาได้


สาระที่ 6 : ทักษะ/กระบวนการทางคณิตศาสตร์

มาตรฐาน ค 6.1 มีความสามารถในการแก้ปัญหา
มาตรฐาน ค 6.2 มีความสามารถในการให้เหตุผล
มาตรฐาน ค 6.3 มีความสามารถในการสื่อสาร การสื่อความหมายทางคณิตศาสตร์ และการนำเสนอ
มาตรฐาน ค 6.4 มีความสามารถในการเชื่อมโยงความรู้ต่างๆ ทางคณิตศาสตร์และ
เชื่อมโยงคณิตศาสตร์กับศาสตร์อื่นๆ ได้
มาตรฐาน ค 6.5 มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์


ที่มา : http://www.ipst.ac.th/math_curriculum/math_std.html

บันทึกการเรียนครั้งที่ 12

       
     วันนี้อาจารย์ให้ส่งหน่วยที่เป็นแบบ Mind Map และงานเดี่ยวที่เป็นแผนการจัดกิจกรรม 5 วัน เพื่อตรวจและนำจุดที่บกพร่องไปปรับปรุงแก้ไข หลังจากส่งงานเสร็จอาจารย์ได้ยกตัวอย่างของเพื่อน ในหน่วยเรื่อง ไข่ โดยอธิบาย ดังนี้

วันจันทร์             สอนเรื่อง ชนิดของไข่

วันอังคาร           สอนเรื่อง ลักษณะของไข่

วันพุธ                 สอนเรื่อง ประโยชน์และสารอาหารของไข่

วันพฤหัสบดี      สอนเรื่อง การประกอบอาชีพที่เกี่ยวกับไข่

วันศุกร์               สอนเรื่อง การประกอบอาหาร (ไข่เค็ม)

บันทึกการเรียนครั้งที่ 11

         
         อาจารย์ได้ให้แต่ละกลุ่มได้ออกไปนำเสนองาน   หลังจากอาทิตย์ที่แล้วได้ให้คำแนะนำแล้วเอาไปแก้ไขมานำเสนอใหม่


      1.ลูกคิด   สอนในเรื่องการนับ จำนวน เป็นการสอนในรูปแบบของรูปธรรม เด็กสามารจับต้องได้ สามารถลงมือกระทำได้ เพราะรูปธรรมเป็นพื้นฐานในการเรียนรู้ ซึ่งในสื่อชิ้นนี้เหมาะที่จะสอนกับเด็กเล็กๆเนื่องจากเด็กยังไม่เข้าใจในนามธรรม  

2.การนำเสนอข้อมูลแบบกราฟ   ซึ่งตรงกับมาตรฐานที่6  คือ   กระบวนการทางคณิตศาสตร์ตรงกับอาจารย์เยาวภาและอาจารย์นิตยาได้ให้นิยามไว้

3.ปฏิทินวันและเดือน    สอนในเรื่องการนับจำนวน การเรียงลำดับ การนับเลขเชิงนามธรรม สัญลักษณ์ และปริมาตร

            หลังจากจบการนำเสนอสื่อแต่ละชิ้นพร้อมได้รับคำแนะนำให้ปรับปรุงแก้ไขแล้วอาจารย์ได้สอนในเรื่องหน่วยที่ต้องจัดให้แก่เด็กปฐมวัยในแต่ละวันและสัปดาห์ โดยอาจารย์ยกตัวอย่าง เรื่อง หน่วยแตงโม

งานที่ได้รับมอบหมาย 

     ให้นักศึกษาจับกลุ่ม 5 คน คิดหน่วยอะไรก็ได้มา 1 หน่วย พร้อมทำ Mind Map ลงในกระดาษ A3 และเขียนใบจัดกิจกรรม 5 วัน ส่งให้ตรวจอาทิตย์หน้า